✍️ دکتر نادر اربابی (متخصص پوست)
🔹در تجربه روزانه پزشکان فراوان با بیمارانی مواجهند که نگران کمبود نوعی ویتامین در بدن خود هستند. این بیماران آنقدر از کمبود ویتامین خود اطمینان دارند که از پزشک خود درخواست دارند که با آزمایش مناسب نوع کمبود او را معلوم کند!
همین تمایل بیماران سبب شده است که در اغلب نسخ پزشکان خصوصا آنگاه که به درمان بیماری‌های مزمن می‌پردازند با یا بدون اندیکاسیون حداقل یک قلم ترکیب چند ویتامینه حضور داشته باشد. در زمینه پوست و مو این قضیه بسیار پررنگ‌تر است و مصرف بی دلیل ویتامین غوغا می‌کند!
حضور ویتامین در نسخه بیمار، رضایت خاطر عمیق و قدردانی زیادی را از سمت او نثار پزشک می‌سازد. تجویز و مصرف ویتامین آنقدر رایج است که لزوم تجویز آن تبدیل به قانون نانوشته شده است و اگر پزشکی پیدا شود که به جهت دانش بالا و التزام به متون علمی، ویتامینی را برای بیمار لازم نداند سریعا متهم به نداشتن مهارت و زکاوت در پزشکی می‌شود!!!
❓ ولی واقعیت چیست؟
🔸 در کتب مرجع پزشکی و تغذیه، به صراحت آمده است که تغذیه معمولی در انسان معمولی سالم (یعنی کسی که الگوی خاص تغذیه و رفتاری مثل گیاهخواری، رژیم‌های مفرط لاغری، اعتیاد به الکل و ... ندارد و در شرایط خاصی مانند بارداری، شیر دهی و... به سر نمی‌برد) همه نیازهای ویتامینی او را تامین می‌کند و این فرد نیاز به مصرف ویتامین اضافه ندارد.
🔹 به عکس، مصرف کنترل نشده ویتامین آنطور که در کشور ما (البته مانند خیلی جاهای دیگر جهان حتی اروپا و آمریکا) شایع است کاملا عاری از خطر نیست و می‌تواند با عوارض متعدد که گاها خطرناکند همراه باشد. عوارضی مانند بالا رفتن فشار مایع مغزی نخاعی، هایپر کلسمی، آنمی، تمایل بیشتر به خونریزی داخلی و خارجی، ریزش مو از جمله عوارضی است که درکمین افرادی است که بی رویه ویتامین مصرف می‌کنند.
غیر از ویتامینی که در حالت معمول به قصد تقویت و به سازی بدن مصرف میگردد به صورت غلط و غیر علمی مصرف ویتامین در موقعیتهای خاصی متعارف شده است.
ریزش مو از جمله مسایلی است که با اینکه علل مختلفی دارد از طرف تقریبا همه بیماران ابتدا، به کاهش ویتامین منتسب میگردد! اعتقادی که باعث می‌شود در اغلب نسخه‌های ریزش مو حضور یک مولتی ویتامین یا روی و کلسیم ولو که پزشک به آن اعتقادی نداشته باشدگریز ناپذیر باشد!
🔸 این در حالی است که شایع‌ترین علت ریزش مو در هر دو جنس نه کمبود ویتامین و مواد معدنی بلکه ارث و ژنتیک است! کمبود روی و کلسیم در بسیاری از ریزش‌های مو مقصر اصلی پنداشته می‌شود به طوری که بیماران ریزش مو اغلب مدتی آنرا مصرف کرده و بعد که آن را بی حاصل دیده اند به پزشک مراجعه می‌کنند. این در حالی است که اولا بعید است با تغذیه عادی در کسی، کمبود روی و کلسیم ایجاد شود ثانیا در صورت وجود کمبود احتمالی روی و کلسیم، قبل از ریزش مو چندین علامت مهم دیگر روی می‌دهد که آنها زودتر بیمار را به سمت پزشک می‌کشاند.
🔹 اعتقادات غلطی که تمایل مردم را به مصرف ویتامین بالا می‌برد باعث بالا رفتن تقاضای این محصولات می‌شود. در این فضای پر تقاضا شرکتهای سازنده دارو بیکار نمی‌نشینند و انواع محصولات را با نام‌های فریبنده و جذاب (مثل ویتامین برای مو!) روانه این بازار پر سود می‌کنند. از آنجا هم که این محصولات OTC هستند اغلب بیمار برای مصرف آنها حتی منتظر تجویز پزشک هم نمی‌شود و خود سرانه مدتها آن را مصرف می‌کند و نتیجه البته سود سرشاریست که عاید تولید کنندگان این محصولات میگردد. اینجاست که ما در فرآیند مصرف بی رویه ویتامین به عامل مهم دیگری بر می‌خوریم که با اینکه در نگاه اول هیچ توجهی را بر نمی‌انگیزد و به چشم کسی نمی‌آید ولی گویا مهمترین و اصلی ترین عامل است.
🔸 در حقیقت لایه پنهان مصرف بیش از حد ویتامین، همین انگیزه اقتصادی و مالی شرکتهای دارویی است. اگر ویتامینها در واقعیت خود برای اغلب مردم سودی ندارند قضیه برای شرکتهای دارویی کاملا بر عکس است و سود کلان است که نصیب آنها می‌سازد.
ما معمولا در چنین مواردی در ایران آمار دقیقی نداریم ولی مشاهدات روز مره حاکی از فروش بسیار بالای این محصولات است خصوصا آنجا که آنها به پوست و مو منتسب می‌شوند. البته این فقط به کشور ما اختصاص ندارد. تخمین زده می‌شود سرمایه ایی بالغ بر ۳۰ میلیارد دلار در آمریکا در ساخت این محصولات در جریان است و تنوع آنها در بازار این کشور، به عدد شگفت انگیز ۹۰هزار میرسد!
👈 در پایان تذکر این نکته ضروریست که گاه در موقعیتهای خاص تجویز منطقی نوعی ویتامین حتی شاید حتی برای همه افراد ضروری باشد که حساب آن از تجویز و مصرف بی اندیکاسیون ویتامینها جداست.
